Femur Uzatma Ameliyatı Öncesi Hazırlık Rehberi: Egzersizler, Beslenme, Vitaminler

Femur uzatma ameliyatı; hazırlık, ameliyat ve uzatma döneminin birlikte yönetildiği uzun soluklu bir süreçtir. Başarılı bir sonuç için yalnızca ameliyat tekniği değil, ameliyat öncesindeki fiziksel yeterlilik, kas esnekliği, beslenme durumu ve yaşam alışkanlıkları da büyük önem taşır.

Bu yazıda femur uzatma ameliyatına hazırlanırken dikkat edilmesi gereken temel noktaları; egzersizler, esneklik çalışmaları, beslenme ve kilo yönetimi ile vitamin–mineral destekleri başlıkları altında özetliyoruz.

1. Ameliyata Hazırlık Neden Bu Kadar Önemli?

Femur uzatma ameliyatında femura cerrahi olarak osteotomi uygulanır; yani kemik tamamen kesilir. Ardından kullanılan sistem (örneğin LON yöntemi, intramedüller çiviler veya diğer uzatma cihazları) ile kemik uçları belirli bir hızla birbirinden uzaklaştırılır ve aradaki boşlukta yeni kemik dokusu oluşması beklenir.

Bu süreç boyunca bacağı taşıyan implantlar, kemik kaynaması tamamlanana kadar vücut ağırlığının önemli bir kısmını taşır. Vücut ağırlığı ne kadar fazlaysa, implantlara binen yük de o kadar artar. Bu nedenle ameliyat öncesinde kas–eklem yapısını güçlendirmek ve mümkünse fazla kiloyu azaltmak, hem konforu artırır hem de mekanik komplikasyon risklerini azaltmaya yardımcı olur.

2. Preop Egzersiz ve Esneklik (Prehab) Programı

Ameliyat öncesi yapılan egzersizler, uzatma dönemini daha konforlu geçirmenizi sağlar. Hedef; uyluk kaslarını güçlendirmek, eklem hareket açıklığını artırmak ve kas kısalıklarını azaltmaktır.

Genel öneri olarak egzersiz programına ameliyattan 4–6 hafta önce başlanabilir. Kas gücü çok zayıf olan veya belirgin esneklik problemi bulunan kişilerde bu süre 8–12 haftaya uzatılabilir. Haftada 4–5 gün, 30–45 dakikalık seanslar genellikle yeterlidir.

2.1. Güçlendirme Egzersizleri

Özellikle aşağıdaki kas gruplarını hedeflemek önemlidir:

• Quadriceps (uyluğun ön kasları)
• Hamstring (uyluğun arka kasları)
• Kalça çevresi kasları (gluteal kaslar)
• Core bölgesi (karın ve bel)
• Baldır kasları

Örnek güçlendirme egzersizleri:

• İzometrik Quadriceps Sıkma (Quad Set): Sırtüstü yatarken dizinizi yatağa doğru bastırarak uyluk ön kasını sıkın. 5–10 saniye tutup bırakın. Her bacak için 10–15 tekrar, günde 2–3 set.

• Düz Bacak Kaldırma (Straight Leg Raise): Sırtüstü yatarken bir bacağınız düz, diğeri bükülü olsun. Düz bacağı 30–40 cm kadar kaldırın, 2–3 saniye tutup yavaşça indirin. 2–3 set, 10–15 tekrar.

• Kalça Kaldırma (Bridge): Dizler bükülü, sırtüstü yatın. Kalçayı yukarı kaldırarak omuz–kalça–diz hizasını düz bir çizgi hâline getirin. 5 saniye tutup indirin. 2–3 set, 10–12 tekrar.

• Yan Bacak Kaldırma (Hip Abduction): Yan yatar pozisyonda üstte kalan bacağı düz şekilde yukarı kaldırın. Kalça yan kaslarını güçlendirir. 2–3 set, 10–15 tekrar.

• Mini Squat (Hafif Çömelme): Dizleri 45°’yi geçmeyecek kadar yavaşça çömelip kalkın. Diz önünde belirgin ağrı varsa hareket mesafesi azaltılır. 2–3 set, 8–10 tekrar.

• Ayakta Baldır Yükselme (Calf Raise): Destek alarak parmak ucuna yükselin ve yavaşça inin. 2–3 set, 10–15 tekrar.

2.2. Esneklik ve Germe Egzersizleri

Uzatma döneminde kaslar ve tendonlar sürekli gerileceği için ameliyat öncesi dönemde esneklik kazanmak büyük avantaj sağlar. Germe egzersizleri mümkünse her gün, en azından haftada 5 gün uygulanmalıdır.

Önerilen temel germe egzersizleri:

• Hamstring Germe: Sırtüstü yatarken tek bacağı yukarı kaldırın, havlu veya band ile hafifçe kendinize doğru çekin. Uyluk arkasında gerilme hissedene kadar bekleyin. 20–30 saniye, 3 tekrar.

• Quadriceps Germe: Ayakta veya yan yatarken topuğu kalçaya doğru çekin, uyluk ön kısmında gerilme hissedene kadar bekleyin. 20–30 saniye, 3 tekrar.

• Kalça Fleksör (Psoas) Germe: Lunge pozisyonunda öndeki bacağın üzerine hafifçe ağırlık vererek arkadaki kalça ön bölgesinde gerilme hissedene kadar ilerleyin. 20–30 saniye, 3 tekrar.

• Baldır Germe: Duvara karşı bir ayağı öne, diğerini arkaya yerleştirin. Arkadaki bacağın topuğu yerde, diz düz kalacak şekilde öne eğilin. 20–30 saniye, 3 tekrar.

3. Beslenme ve Kilo Yönetimi

Femur uzatma ameliyatında kullanılan implantlar, kemik kaynaması tamamlanana kadar yükü taşımaya devam eder. Bu nedenle vücut ağırlığı ne kadar fazlaysa, implantlara binen mekanik yük o kadar artar. Fazla kilo; hem yürüyüş eğitimini zorlaştırır hem de mekanik sorun riskini yükseltebilir.

Ameliyat öncesi dönemde hedef; kas kaybı yaşamadan, yavaş ve kontrollü şekilde kilo vermek ve yeterli protein alımını sağlamaktır.

3.1. Kilo Fazlası Olanlar İçin Öneriler

• Haftalık 0,5–1 kg civarında, yavaş ve sürdürülebilir bir kilo kaybı hedefleyin.
• Çok düşük kalorili “şok diyetlerden” kaçının; kas kaybı ve halsizlik yaratabilir.
• Her öğünde mutlaka bir protein kaynağı bulundurun.

3.2. Protein Tüketimi

Kemik kaynaması, kas gücünün korunması ve yara iyileşmesi için protein kritik öneme sahiptir. Genel olarak günlük protein ihtiyacı bireyin kilosuna, yaşına ve eşlik eden hastalıklarına göre değişir; hedef aralık çoğu yetişkin için kilogram başına yaklaşık 1,2–1,8 g düzeyindedir. Bu oran kişiye özel olarak doktor veya diyetisyen ile netleştirilmelidir.

Örnek protein kaynakları: balık, tavuk, hindi, kırmızı et, yumurta, yoğurt, süt, peynir, kefir, mercimek, nohut, kuru fasulye, soya ürünleri.

Pratik bir kural olarak her ana öğünde avuç içi büyüklüğünde bir protein kaynağı bulundurmak faydalıdır.

4. Vitamin ve Mineral Destekleri

Vitamin ve mineraller, kemik ve yumuşak doku iyileşmesinde destekleyici role sahiptir. Ancak her takviye, her hasta için zorunlu değildir. En doğrusu, ameliyat öncesinde kan tahlillerinin değerlendirilmesi ve eksiklik saptanan alanlarda hedefe yönelik takviye başlanmasıdır.

4.1. D Vitamini

D vitamini, kemik metabolizması ve bağışıklık sistemi açısından önemlidir. Eksiklik varsa, doktor kontrolünde uygun dozda D vitamini desteği planlanabilir. Kontrolsüz ve yüksek doz alımlarından kaçınılmalıdır.

4.2. Kalsiyum

Kalsiyum ihtiyacının öncelikle beslenme ile karşılanması hedeflenir. Süt ve süt ürünleri, bazı yeşil yapraklı sebzeler ve badem gibi gıdalar kalsiyumdan zengindir. Osteoporoz veya ek risk faktörleri olan kişilerde ek kalsiyum desteği doktor tarafından planlanabilir.

4.3. Demir, B12 ve Folat

Anemi (kansızlık), ameliyat sonrası yorgunluk ve iyileşme süresinin uzaması ile ilişkilidir. Ameliyat öncesi dönemde hemoglobin, ferritin, B12 ve folat düzeylerine bakılması faydalıdır. Eksiklik varsa uygun tedavi ile desteklenmelidir.

5. Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

5.1. Sigara

Sigara, yara iyileşmesini geciktirir, enfeksiyon ve kemik kaynamama riskini artırır. Mümkünse ameliyattan en az 4–8 hafta önce bırakılması, ameliyat sonrası dönemde de tamamen uzak durulması önerilir.

5.2. Alkol

Aşırı alkol kullanımı, bağışıklık sistemini zayıflatır ve iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Ameliyat öncesi dönemde alkol tüketimi azaltılmalı, mümkünse bırakılmalıdır.

5.3. Uyku ve Stres Yönetimi

Yeterli ve kaliteli uyku, hem ağrı yönetimini hem de doku onarımını olumlu etkiler. Geceleri 7–8 saat uyumaya özen göstermek, ekran başında geçirilen süreyi sınırlamak ve stres yönetimi için gerekirse profesyonel destek almak faydalı olabilir.

6. Örnek Preop Hazırlık Takvimi

Aşağıdaki zaman çizelgesi, femur uzatma ameliyatına hazırlık süreci için genel bir çerçeve sunar. Her hastanın planı mutlaka kendi durumuna göre kişiselleştirilmelidir.

• 8–12 hafta önce: Sigara içiliyorsa bırakma planı yapılır. Hafif egzersizlere başlanır. Beslenme düzeni gözden geçirilir, fazla kilo varsa yavaş kilo kaybı hedeflenir.
• 4–6 hafta önce: Düzenli güçlendirme ve germe egzersizleri haftada 4–5 güne çıkarılır. Protein alımı artırılır. Gerekli kan tahlilleri için randevular planlanır.
• 2–3 hafta önce: Egzersiz programı düzenli şekilde sürdürülür, beslenme mümkün olduğunca stabil tutulur. Sigara ve alkol artık tamamen bırakılmış olmalıdır.
• Son 1 hafta: Egzersizler hafifletilerek daha çok germe ve mobiliteye odaklanılır. Uyku düzenine dikkat edilir, sıvı tüketimi artırılır. Anestezi ekibinin ilaç ve açlık–susuzluk talimatlarına uyulur.

Sonuç

Femur uzatma ameliyatı öncesi dönemde yapılacak hazırlıklar; ameliyatın teknik başarısını, uzatma sürecinin konforunu ve iyileşme hızını doğrudan etkiler. Düzenli egzersizler ve germe programı, dengeli beslenme ve kilo kontrolü, vitamin–mineral eksikliklerinin giderilmesi ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları; daha güvenli ve öngörülebilir bir süreç geçirmenize yardımcı olur.

Her hastanın tıbbi durumu farklıdır. Bu nedenle burada anlatılanlar genel bir çerçeve sunar; kişisel hazırlık planı mutlaka kendi doktorunuz ve gerekiyorsa fizyoterapistiniz ile birlikte şekillendirilmelidir.