Tibia Uzatması Sonrası Balerin Ayağı (Ballerina Foot) Neden Olur ve Nasıl Önlenir?
Özet
Balerin ayağı tibia uzatmalarında özellikle 4–5 cm eşiğinden sonra görülebilen, ayağın plantar fleksiyon ve inversiyona gitmesiyle karakterize bir durumdur. Temel neden, uzama sırasında aşil–gastrosoleus kompleksinin kemik kadar hızlı uzayamaması ve aşilin ayak bileği rotasyon ekseninin medialinde çekiş uygulamasıdır.
Mekanizma: Neden Aşağı-İçe Çeker?
Ayak bileği hareketleri belirli eksenler etrafında gerçekleşir:
- Ayak bileği ekseni (ankle axis) posterolateralden anteromediale doğru uzanır.
- Subtalar eksen inversiyon–eversiyon dengesini belirler.
Aşil tendonu bu eksenin medialinde konumlanır. Tibia uzarken kas-tendonlar aynı hızda uzayamazsa aşil gerilir ve eksene göre çekim vektörü ayağı içe (inversiyon) ve aşağı (plantar fleksiyon) yönüne iter. Bu, “balerin ayağı” görünümünü oluşturur.
Neden 4–5 cm’den Sonra Sıklaşır?
- İlk santimetrelerde yumuşak dokular uyum sağlar; 4–5 cm sonrası kas-tendon adaptasyonu zorlaşır.
- Plantar fleksörler (gastrosoleus–aşil) karşısında dorsifleksörler zayıf kalır.
- Ayak bileği ROM azalması ve kas dengesizliği kliniğe yansır.
Erken Uyarı İşaretleri
- Dorsifleksiyonda azalma, “diz bükmeden parmakların üstüne basma” eğilimi
- Topuk basışının kısalması, yürüyüşte parmak ucu teması
- Gastrosoleus palpasyonunda gerginlik ve ağrı
- Radyografide ayak bileği eklem hattı açılanması/inversiyon paterni
Önleme ve Yönetim: Pratik Protokol
- Fizyoterapiyi erken başlat: Günlük dorsifleksiyon germe, subtalar nötral pozisyon egzersizleri; gece AFO/ortez tartış.
- Uzatma hızını bireyselleştir: Gerilme bulgusu varsa 1.0 → 0.5–0.75 mm/gün aralığına düşür.
- Kısa “bekle–gör” duraklaması: Deformite belirginleşiyorsa 3–7 gün uzatmaya ara ver; egzersiz ve manual terapiyi artır.
- Egzersizi revize et: Diz ekstansiyonda gastrosoleus kompleksine selektif germe, tibialis posterior aşırı aktivitesini azaltacak nötral yükleme.
- Yakın izlem: Haftalık ROM ölçümü, yürüyüş analizi, gerekirse ortez ayarı.
Ev Egzersizlerinden Kısa Liste
- Duvara karşı dorsifleksiyon germe (gastroknemius & soleus varyasyonları), 3×30–45 sn.
- İzometrik tibialis anterior aktivasyonu, 3×10 tekrar.
- Nötral subtalar pozisyonda bantla inversiyonun karşıt aktivasyonu (eversörler).
Ne Zaman Uzatmayı Durdurmalı?
Aşağıdaki durumlarda geçici duraklama düşünülebilir:
- Dorsifleksiyon < 0° veya hızla azalıyorsa,
- Yürüyüşte belirgin parmak ucu basma başladıysa,
- Radyografide inversiyon/eklem hattı açılanması ilerliyorsa.
Duraklama süresince yoğun germe–fizyoterapi uygulanır, deformite kontrol altına alındığında daha düşük hızda uzatmaya geri dönülür.
Sonuç
Balerin ayağı tibia uzatmalarında önlenebilir bir komplikasyondur. Anahtar; eksen biyomekaniğini anlamak, aşil–gastrosoleus gerilimini erken fark etmek ve hız–egzersiz–ortez üçlüsünü doğru yönetmektir.
Anahtar Kelimeler: tibia uzatma, balerin ayağı, ballerina foot, equinus, plantar fleksiyon, inversiyon, aşil tendonu, limb lengthening komplikasyonları
